Bergstraat 53
Bergstraat 53 – Kantoor van NV Bergkwartier Maatschappij tot Stadsherstel
In dit pand is het kantoor van NV Bergkwartier Maatschappij tot Stadsherstel gevestigd.
Dit fraai gerestaureerde huis ligt direct aan het Bergkerkplein met een prachtig uitzicht op de Bergkerk. Deze kerk is gebouwd begin 12e eeuw als romaanse kruisbasiliek en in de 15e eeuw uitgebouwd met 2 gotische torens en is al eeuwenlang hét baken van het Bergkwartier. Eigenlijk heet de Bergkerk de St. Nicolaaskerk. Bij de plechtige inwijding in 1206 door de Bisschop van Riga werd de kerk toegewijd aan St. Nicolaas; de schutspatroon van kooplieden en schippers, van wie velen zich in het Bergkwartier hadden gevestigd. De wijk is gebouwd op een rivierduin van de IJssel, het hoogteverschil met de Brink is ca. 8 mtr. Doordat de wijk direct aan de natuurlijke haven lag werd het economisch gezien een welvarende wijk. Door de eeuwen heen had de Hanzestad Deventer met haar internationale jaarmarkten een grote aantrekkingskracht en was het in het Bergkwartier een drukte van belang. Het was ook de grootste stadswijk van de in totaal 8 wijken die er waren in het middeleeuwse Deventer.
Rond 1200 werd het Bergkwartier bij de stad getrokken. Kort daarna kwam een nieuwe stadsmuur tot stand die later in de 14e eeuw zou worden versterkt met een 2e stadsmuur. Het was een echte burgerwijk en het werd de volkrijkste wijk van Deventer. Het was ook een wijk met de grootste tegenstellingen tussen arm en rijk. Aan de ‘goudkust’, de Bergzijde van de Brink woonden de kooplieden en belangrijke families. Meer richting de Berg woonden en werkten in de Bergstraat de ambachtslieden, de pakkers en de dragers. De Bergstraat liep destijds door tot aan het westportaal van de Bergkerk en hield het kerkhof gescheiden in 2 gedeelten. De kerkhofmuur liep toen schuin naar het pand Bergstraat 53 en sloot aan op de buitenmuur. Van deze situatie is een mooi authentieke schets bewaard gebleven.
In Deventer is vanaf 1430 het ‘renuntiatieboek’ in gebruik genomen, een boek waarin van dag tot dag alle transacties staan genoteerd met betrekking tot het onroerend goed in Deventer. Daardoor weten we nu dat het huis Bergstraat 53 in 1431 bewoond werd door eigenaar Gert Albertsz. Ca. 1537 - de latere eigenaar is Gaert van Wezeke jr. bezat behalve Bergstraat 53 ook het aangrenzende pand nr. 51. Een van beide huizen was ‘durch den Spaenschen soldaten ganz geruynieert’ . Blijkens een raadsbesluit van 4-5-1580 zou Wezeke zijn huis herbouwen.
Het gehele Bergkwartier bestaat uit 5 straten, 2 pleinen en 2 stegen. met haar hellende straatjes en trappen is het nu na al die eeuwen een authentiek middeleeuws gebied dat iedere dag gekoesterd wordt. Het had niet veel gescheeld of deze prachtige wijk bestond niet meer. Na de WO II was deze wijk geheel verpauperd; de gemeente had plannen om de hele wijk te slopen zodat er sociale nieuwbouw kon komen met een rondweg rond het stadscentrum.
Dankzij een aantal mannen uit Deventer met visie -zij worden de pioniers van het Bergkwartier genoemd- is het gelukkig nooit zo ver gekomen. Zíj zijn het die het Bergkwartier hebben weten te redden. Het ontwikkelen van een vervallen stadswijk tot een prachtig ogend, leefbaar en historisch waardevol Bergkwartier getuigt van lef, visie en vooral passie. In 1966 kwamen de mannen voor het eerst bij elkaar, zij hadden allemaal hetzelfde goede gevoel en een zaak waar ze voor wilden gaan; het herstellen en behouden van iets dat zoveel historische waarde heeft, dáár wilden zij wat aan doen.
Het was een avontuur, eerst was er de Werkgroep Bergkwartier, in 1967 werd het de Stichting Bergkwartier en in 1968 de NV Bergkwartier. De aanpak was destijds uniek in Nederland, een hele wijk restaureren, de 1e subsidie van 1,5 miljoen gulden werd verleend, het uitgeven van aandelen en het meedoen van grote verzekeraars en banken en uiteraard konden ook de Deventernaren een aandeel kopen. De panden werden met veel aandacht en inzicht gerestaureerd en werden verhuurd; alleen op deze wijze bleven de panden waardevol.
Het werd een ongekend succes en nu 50 jaar later is voor iedereen iedere dag zichtbaar en voelbaar wat deze mannen hebben bedoeld en ook hebben gerealiseerd.
Leuk detail: al in 1963 was het de toenmalige VVV directeur die zijn plannen kenbaar maakte om van het Bergkwartier een Montmartre te maken, een kleine kunstenaarswijk met cafés en ateliers. Van dit beeld is een prachtige illustratie van 15-8-1963 uit het Deventer Dagblad waarop je het pand Bergstraat 53 ziet met een terrasje en een grote tuin. Nadat de Werkgroep is geïnstalleerd in 1967 wordt er een begin gemaakt met de eerste restauratieplannen. Het hoekpand Bergkerkplein 7 (huidige Bergstraat 53) komt als eerste in aanmerking om gerestaureerd te worden. Brouwerij Heineken en de uitbater van Rest. de Keizer zullen worden benaderd om te kijken of zij interesse hebben voor dit pand
Tekst: Pamela van Egmond
Terug naar onze collectie
